MuseumNext

Van 23 tot en met 25 mei vond het congres MuseumNext plaats, dit jaar in Barcelona. Lizzy Jongma en Inge Giesbers van het Rijksmuseum presenteerden hier hun ervaringen met het openstellen van data. Aangezet door Open Cultuur Data, Apps voor Nederland en deelname aan Europeana, lanceerde het Rijksmuseum eind 2011 een API (Application Programming Interface): een platform om metadata en beeldmateriaal als Open Data beschikbaar te stellen voor hergebruik.

Via de API stelt het Rijksmuseum 111.000 auteursrechtvrije objecten met een hoge kwaliteit beeld (300 dpi) ter beschikking onder een CC-BY licentie. Dit wil zeggen dat iedereen (na aanvraag van een API sleutel voor toegang tot de set) deze objecten vrijelijk mag hergebruiken, zolang het Rijksmuseum als bron vermeld wordt.

Het openstellen van data bleek een uitdaging te zijn. Naast de technische realisatie kreeg het Rijksmuseum ook te maken met auteursrechtelijke vragen. Er was echter nog weinig ervaring op dit terrein. Maar met de aanwinst van steeds meer 20ste- en 21ste-eeuwse objecten komt hier verandering in. Na een vergelijkend onderzoek bij andere erfgoedinstellingen, is binnen het registratiesysteem Adlib het tabblad ‘Rechten’ toegevoegd. Per object worden hier de geldende rechten inclusief de vervaldatum geregistreerd. Op basis van dit tabblad is een veilige selectie van 111.000 rechtenvrije objecten samengesteld voor de API. Deze selectie wordt langzaam uitgebreid.

De Rijksmuseum API (www.rijksmuseum.nl/api) is op 26 november 2011 gelanceerd tijdens de Hack de Overheid Code Camping. Inmiddels is de API collectie 207 maal gedownload en zijn er 16 apps bij het museum aangemeld. De Rijksmuseum collectie wordt niet alleen gedownload voor gebruik in apps, maar ook portalsites als Kennisnet, ArtStore, Bioportaal en Les2.0 hebben de API gevonden en de collectie geïmporteerd.

Feedback

• Het Rijksmuseum heeft veel lof en positieve feedback gekregen, waaronder: ‘dapper om de collectie aan iedereen aan te bieden’, ‘interessant hoe het technisch gerealiseerd is’ en ‘spannend om niet alles met restrictieve licenties dicht te timmeren’. Deze reacties kwamen zowel van collegainstellingen als van ontwikkelaars.
• Maar, het blijkt ook dat ontwikkelaars de wijze waarop het Rijksmuseum zijn collectie aanbiedt “moeilijk” vindt. Ontwikkelaars hebben vaak een thema in hun hoofd (zoals Rembrandt of de Gouden Eeuw) en willen niet de gehele set harvesten, maar alleen gerichte werken ophalen.
• Diverse instellingen en infrastructuren willen met het Rijksmuseum samenwerken. Maar grote infrastructuren hebben vaak eigen dataformaten. Het Rijksmuseum kan op dit moment maar één formaat uitleveren en niet, of alleen met veel kunst- en vliegwerk, samenwerken.

Leerpunten

• Zowel de vraag als het hergebruik van de Rijksmuseum collectie is aanzienlijk groter dan vooraf verwacht werd.
• Het Rijksmuseum heeft ook internationaal positieve feedback en reacties ontvangen. En dat terwijl de collectie alleen in het Nederlands beschikbaar is gemaakt.
• Ondanks dat een deel van de beeldcollectie nu beschikbaar is via de API, verkoopt het Rijksmuseum nog steeds beeldmateriaal. De markt die bediend wordt met de beeldbank is (nog)  niet dezelfde markt als die met de API bediend wordt.
• Intern heeft het veel tijd gekost om uit te leggen wat een API is en wat er met Open Data bereikt kan worden. Bij het tonen van de resultaten worden collega’s enthousiast en beginnen ze zelf collecties aan te bieden.
• Er zijn ook leerpunten wat betreft de technieken. Zo blijken OAI en Dublin Core XML niet de beste technieken voor een API te zijn (http://www.slideshare.net/jmusser/j-musser-apishotnotgluecon2012).
• De grote dataset van 111.000 records blijkt te groot te zijn voor veel appbouwers. Zij hebben liever selectiemogelijkheden (of sets van objecten uit de Gouden Eeuw, van Rembrandt, met tulpen, enz) en JSON resultaten.
• Hackathons zijn leuk en inspirerend, maar de helft van de apps die daar bedacht zijn worden nooit afgebouwd. De meeste apps van het Rijksmuseum zijn niet voor wedstrijden gebouwd. Ontwikkelaars kennen de Rijksmuseum API wel door hackathons of door het getwitter hieromheen. Een persbericht op Tweakers.net heeft ook veel aandacht van ontwikkelaars getrokken.

Aangemoedigd door alle positieve reacties werkt het Rijksmuseum aan de verdere uitbreiding van zowel de API als het auteursrechtproject.

Bekijk hier de presentatie van het MuseumNext congres, het tabblad Rechten en de Opendata checklist:

Alle ontwikkelde apps zijn te bekijken op de website van het Rijksmuseum onder Rijksmuseum API.